Post gan Joseph HC, Uned Gwyddor Data, Llywodraeth Cymru
Mae gwybodaeth am effeithlonrwydd ynni cartrefi ledled Cymru yn ddefnyddiol i lunwyr polisi fel tystiolaeth ar gyfer polisïau tlodi tanwydd, strategaeth ynni a pholisïau mentrau gwyrdd. Yn yr Uned Gwyddor Data, rydym wedi bod yn gweithio ar brosiect i adeiladu sylfaen dystiolaeth gryfach ar gyfer effeithlonrwydd ynni cartrefi yng Nghymru.
Y ffynhonnell wybodaeth ddiweddaraf sydd ar gael ar effeithlonrwydd ynni cartrefi yw’r Gofrestr Tystysgrifau Perfformiad Ynni (EPC). Mae’r Gofrestr, fodd bynnag, yn cynnwys ond hanner yr holl gartrefi yng Nghymru ac mae’n cael ei gorgynrychioli gan gartrefi mwy newydd, mwy effeithlon o ran ynni. Mae hyn oherwydd bod deddfwriaeth wedi’i chyflwyno yn 2008 a oedd yn gwneud arolygon EPC yn ofyniad gorfodol wrth werthu neu rentu eiddo.
Mae’r blog hwn yn disgrifio sut rydym wedi bod yn defnyddio’r gofrestr o Dystysgrifau Perfformiad Ynni (EPC) i adeiladu set ddata sy’n cwmpasu pob eiddo preswyl yng Nghymru. Mae’r gwaith hwn yn adeiladu ar brosiect a gynhaliwyd gan Gampws Gwyddor Data y Swyddfa Ystadegau Gwladol: Defnyddio dysgu peirianyddol i ragweld effeithlonrwydd ynni | Campws Gwyddor Data.
Gwybodaeth sydd ar gael ar hyn o bryd
Er bod tuedd tuag at eiddo mwy newydd a mwy effeithlon o ran ynni, mae’r Gofrestr EPC yn fan cychwyn da ar gyfer adeiladu set ddata effeithlonrwydd ynni Cymru gyfan. Mae cyfrifo graddfeydd ynni EPC yn seiliedig ar Fodel Ynni Domestig (BREDEM) Sefydliad Ymchwil Adeiladu’r DU. Darperir EPCs i eiddo yn dilyn asesiad ynni, wedi’i berfformio gan asesydd ynni cymwys ac achrededig sy’n ymweld â’r eiddo ac yn asesu nodweddion adeiladu allweddol megis:
- inswleiddio waliau, lloriau a llofftydd;
- effeithlonrwydd boeleri;
- math o system wresogi;
- dulliau rheoli gwres; a,
- ffenestri.
Yna mae’r aseswr yn darparu sgôr rifyddol, o’r enw Sgôr Effeithlonrwydd Ynni (EER), o fewn un o 7 categori, A-G, fel y dangosir yn Ffigur 1.
Ffigur 1 – Sgoriau Effeithlonrwydd Ynni a sgoriau A-G
Mae’r Uned Gwyddor Data yn datblygu model dysgu peirianyddol i ragweld yr EERs ar gyfer cartrefi nad ydynt eto wedi cael asesiad ynni EPC. Mae hyn yn golygu dod o hyd i wybodaeth newydd y gellir ei defnyddio yn lle asesiadau EPC â llaw.
Canfod gwybodaeth amgen
Her wrth ragweld yr EER ar gyfer cartrefi yw cael yr wybodaeth sy’n pennu EER fel inswleiddio waliau a lloriau sydd fel arfer yn dod o asesiad â llaw. Mae’r wybodaeth hon ar gael ar gyfer eiddo sydd wedi derbyn EPC yn unig. Mae angen i ni ddod o hyd i ffynonellau data eraill i’w defnyddio fel data amgen i ragweld sgoriau EER ar gyfer eiddo nad ydynt wedi’u hasesu. Rydym yn galw’r data amgen hwn yn “ddata procsi”.
Ffynonellau data procsi cyfredol
Mae ein set data procsi yn cyfuno gwybodaeth o sawl ffynhonnell:
- Set ddata yr Arolwg Ordnans
- Cronfa Ddata Ddaearyddol Genedlaethol yr Arolwg Ordnans (NGD)
- Data Pris a Dalwyd y Gofrestrfa Tir
- Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru
- Cofrestr Rhentu Doeth Cymru
Gan ddefnyddio’r setiau data hyn rydym wedi llwyddo, hyd yn hyn, i ddisodli rhai o’r nodweddion EPC yn uniongyrchol, megis math o eiddo, oedran yr adeilad, ac arwynebedd y llawr. Mae rhywfaint o’r wybodaeth a gesglir â llaw yn anoddach i’w disodli, felly rydym wedi defnyddio brasamcanion fel ailosod nifer yr ystafelloedd gyda nifer yr ystafelloedd gwely, gan ddefnyddio gwybodaeth Rhentu Doeth Cymru. Mae hyn oherwydd, ar y cyfan, po fwyaf o ystafelloedd gwely sydd gan aelwyd, y mwyaf o ystafelloedd sydd ganddo yn gyffredinol. Mae darnau eraill o wybodaeth yn anoddach cael unrhyw ddata procsi ar eu cyfer ac efallai na fyddant yn cael eu cynrychioli yn y model terfynol.
Yn ogystal â chwilio am ddata amgen, rydym hefyd yn ystyried eiddo cyfagos gyda thystysgrifau EPC fel syniad bras ar gyfer eiddo heb dystysgrif. Mae’r graddfeydd EER ar gyfer eiddo cyfagos wedi’u cynnwys yn y set data procsi.
Y camau nesaf
Bydd y data procsi yn cael ei ddefnyddio i hyfforddi model dysgu peiriant. Rydym yn gobeithio y bydd y model yn rhoi golwg ehangach i ni ar EPCs ledled Cymru y gellir ei ddefnyddio gyda datblygu polisi. Os hoffech wybod mwy am y gwaith, cysylltwch â ni ar: DataScienceUnit@llyw.cymru
Blog Digidol a Data 